تا به حال به این فکر کرده اید که این همه ظرفهای رنگارنگ و گوناگون نگهداری مواد غذایی که در بازار می بینیم، از چه طریق ساخته می شوند و چگونه پلاستیک به شکل یک بطری نوشابه یا به شکل یک ظرف جذابِ عسل در می آید؟
معمولا برای شکل‌دهی به پلاستیک از قالب هایی به نام پریفرم استفاده می شود.
این قالب‌های بسیار کارآمد هستند که این ظرفهای نگهدارنده‌ی خوراکی‌های مورد علاقه‌ی ما را آماده‌ی ورود به بازار می‌کنند. ما در این مقاله برای شما توضیح خواهیم داد که چگونه یک پلاستیک بی‌ریخت و بی‌شکل تبدیل به ظرفی می‌شود که خیلی وقت‌ها از خود آن خوراکی برای ما جذاب‌تر است.
قالب پریفرم چیست؟
ظرفهای خوراکی‌ها با تزریق ماده‌ی پلاستیک به داخل قالب پریفرم به این شکل‌های هیجان‌انگیز در می‌آیند. معمولا پلاستیکی که در این قالب ریخته می شود پلی اتیلن ترپتالات (PET) نام دارد، به همین خاطر بیشتر اوقات به قالب های پریفرم، قالب های پریفرم PET گفته می شود.
برای آشنایی با انواع پلاستیک مورد استفاده در قالب پریفرم مقاله ما در این زمینه را مطالعه کنید:
انواع پلاستیک
این قالب ها معمولا از ترکیب فولاد و کربن یا آلیاژ فولاد ساخته می شوند و بسیار مستحکم هستند. علت این استحکام این است محصول نهایی سطوح مستحکمی داشته باشد در برابر فشار پایدار بماند تا قبل از رسیدن به مشتری بدریخت و بی‌شکل نشود.
![قالب پربفرم]()
معمولا برای اینکه مواد پلاستیکی انعطاف‌پذیری لازم را به دست بیاورند تا با ورود به این قالب شکل‌پذیر شوند، باید به آن ها حرارت داده شود و تحت فشار خاصی قرار بگیرند. در واقع نیروی فشار است که پلاستیک را به سمت حفره ی قالب می فرستد و آن را محبوس می‌کند تا شکل قالب را به خوبی به خود بگیرد.
می توان گفت محصول نهایی استحکام خود را مدیون نیروی فشار است. همچنین این قالب باید به دارای سطوح کاملا صیقلی باشد تا محصول نهایی شکل منظمی داشته باشد و بیرون آوردن آن از قالب به سادگی انجام شود.
معمولا قالب های پریفرم به دو نیمه تقسیم می شوند. در زیر هر یک از این بخش ها ظروفی قرار داده می شود. در این ظروف، با دریل سوراخ هایی ایجاد می کنند. این سوراخ ها را برای عبور بخار و آب خنک در این دو بخش تعبیه می‌کنند.
کاربرد قالب پریفرم
بیشترین استفاده ی این قالب در صنعت نوشیدنی و تولید بطری است. در روند تولید ظروفی همچون بطری‌ها، قالب پریفرم حرارت داده شده و به آن هوای فشرده دمیده می شود تا بطری (یا محفظه) به اندازه ی دلخواه شما انبساط پیدا کند.
به همین دلیل قالب های پریفرم در بسته‌بندی، حمل و نقل و ذخیره‌سازی آب معدنی، انواع آب میوه ها، محصولات لبنیاتی، نوشابه ها، سس ها، روغن ها و انواع محصولاتی که دارای بطری ها یا محفظه هایی پلاستیکی هستند کاربرد دارند. همچنین برای بسته‌بندی برخی از مواد غذایی که در ظروف پلاستیکی نگهداری می شوند، مثل مربا، عسل، حبوبات و ... هم از این قالب ها استفاده می شود.
انواع قالب پریفرم
معمولا فاکتورهایی که در دسته بندی انواع قالب پریفرم لحاظ می شوند، اندازه ی دهانه و نوع استفاده ی قالب هستند. از معروف-ترین قالب های پریفرم می توان قالب های زیر را نام برد:
![انواع قالب پریفرم]()
• قالب با دهانه‌ی 18
• قالب با دهانه‌ی 20
• قالب با دهانه‌ی 28
• قالب با دهانه‌ی 30
• قالب با دهانه‌ی 45
• قالب جار (مربا)
• قالب صادراتی
• قالب ادویه
• قالب مواد شوینده
مزایا و معایب قالب پریفرم
ما راجع به کاربرد و اهمیت این قالب در صنعت بطری سازی و نگهداری مواد غذایی صحبت کردیم، اما علت این اهمیت چیست؟ این قالب چه مزایایی دارد که آن را کاربردی می کنند؟
مزایا
1. دقت
تزریق پلاستیک با استفاده از این قالب برای ساخت قطعه های ظریف و حساس عالی است. اگر دیگر تکنیک های ساخت بطری را در نظر بگیرید، می بینید که استفاده از پریفرم باعث می شود بتوانید حتی جزئیات بسیار ریز را هم به طرح محصول خود اضافه کنید.
2. تکرارپذیری بالا
زمانی که یک قالب ساخته شد، می توان با استفاده از آن یک محصول را چندین بار با همان خصوصیات تولید کرد. تا هنگامی که از این قطعات به خوبی مراقبت شود، شما می توانید از عمر طولانی آن ها مطمئن باشید.
![قالب پریفرم]()
3. کم شدن هزینه نسبت به محصول تولیدی
معمولا بیشتر هزینه ی مربوط به ساخت این قالب ها در مراحل اولیه و آماده‌سازی صرف می شود. پس از آن تولید هر قطعه با استفاده از پریفرم بسیار ارزان است. همچنین از آنجایی که با کمک این قالب می توان به تعداد انبوه محصول تولید کرد، نسبت هزینه به محصول تولیدی کاهش پیدا می کند.
4. سرعت بالا
معمولا ماده‌ی پلاستیکی با استفاده از تزریق یا دمش به قالب وارد می شود و شکل آن را به خود می گیرد. از آنجایی که این دو تکنیک سرعت بالایی دارند، روند شکل گیری پلاستیک در این قالب ها در زمان بسیار کوتاهی انجام می شود و سرعت تولید شما را بالا می برد.
5. سازگاری با محیط زیست
با استفاده از این قالب ها، مقدار اندکی پلاستیک هدر می رود، که این موضوع می تواند خبر خوبی برای دوست‌داران محیط زیست باشد. همچنین به‌طور کلی در فرایند تزریق پلاستیک، امکان بازیابی و استفاده‌ی مجدد از پلاستیک ها وجود دارد و همین موضوع باعث افزایش محبوبیت این فرایند شده است.
حالا که با فواید استفاده از این قالب آشنا شدید، احتمالا این سوال برایتان پیش بیاید که آیا تولید با این قالب معایبی هم دارد؟ مسلماً بله. هر چیزی در این دنیا دو روی خوب و بد دارد. قالب های پریفرم هم از این قانون جدا نیستند. ما در ادامه به بعضی از معایب این قالب ها اشاره کرده ایم:
معایب
1. هزینه‌ی اولیه‌ی بالا
معمولا چندین مرحله‌ی طراحی و مدل سازی اولیه لازم است تا این قالب ها ساخته شوند. همچنین ابزار زیادی برای تزریق، دمش، خارج کردن محصول از قالب و ... لازم هستند که هر کدام هزینه های مربوط به خود را دارند و نیازمند نیروی انسانی هستند. البته همانطور که اشاره کردیم، تعداد محصول زیادی که با استفاده از این قالب ها ساخته می شوند، این هزینه های اولیه را جبران می کنند.
2. زمان آماده سازی طولانی
با وجود آنکه تولید محصولات با استفاده از این قالب ها به سرعت انجام می شود، آماده‌سازی فرآیندهای لازم برای رسیدن به این مرحله زمان زیادی از ما می گیرد. طراحی، آزمایش و تولید ابزار می تواند حتی ماه ها طول بکشد. اما سختی کار فقط تا زمانیست که قالب و ابزار آن تولید شوند. بعد از آن کار شما به سرعت پیش خواهد رفت.
![ساخت قالب پریفرم]()
نحوه ی ساخت قالب پریفرم
ساخت قالب پریفرم شاید مهم ترین بخش تکنولوژی قالب‌سازی باشد. ظاهر، اندازه ی ابعاد، اعتماد‌پذیری و استحکام محصول نهایی ما به نحوه ی طراحی و ساخت این قالب ها بستگی دارند. به همین دلیل لازم است که طراحانِ محصولات، ابزار و قالب ها همه با نحوه ی ساخت این قالب ها آشنایی داشته باشند تا محصول با کیفیتی تولید شود.
طراحی قالب مانند طراحی هر چیز دیگری ابتدا با رسم یک پیش طرح یا تصویر یا یک نمونه ی فیزیکی کوچکی از محصول مد‌نظر آغاز می شود. سپس طراح بعد از رضایت از طرح خود، طراحی سه بعدی و دیجیتالی این محصول را انجام می‌دهد. معمولا این نمونه‌ی سه بعدی است که طراح آن را به مشتری نشان می‌دهد. پس از تایید کارفرما، کار ساخت قالب پریفرم با استفاده از مواد اولیه‌ی فولادی انجام می شود.
معمولا ساخت این قالب ها توسط مهندسان در صنعت پلاستیک انجام می شود. برای این کار لازم است سازنده درباره‌ی موضوعات زیر آگاهی کافی داشته باشد:
- روش طراحی؛
خصوصیات مواد اولیه؛
تکنیک استفاده برای ساخت قالب؛
هزینه ی هر یک از مراحل تولید؛
هزینه ی ابزار استفاده شده؛
تجهیزات لازم برای ساخت قالب.
هنگام ساخت قالب پریفرم باید به نکاتی توجه داشت. برای مثال باید توجه کنید که قالب طراحی شده قرار است تحت فشار زیادی قرار بگیرد و کنترل دما در آن اهمیت زیادی دارد. همچنین لازم است بدانید محصولی که در قالب شکل می گیرد پس از تشکیل شدن باید از قالب به راحتی جدا شود. به همین دلیل لازم است ظرافت و دقت زیادی در ساخت این قالب ها صرف شود.
![قیمت قالب پریفرم]()
قیمت قالب پریفرم
قیمت قالب پریفرم به عوامل مختلفی بستگی دارد. این قالب ها که با دهانه های متفاوتی ساخته می شوند، با توجه به نوع کاربرد و اندازه‌ی دهانه، قیمت های مختلفی دارند. همچنین وزن هم عامل تاثیرگذاری روی قیمت قالب پریفرم است. معمولا در بازار از قالب های 10 گرمی گرفته تا قالب های 50 گرمی وجود دارند. مشخص است که قیمت هر کدام از این قطعات با بالا رفتن وزنش، افزایش می یابد.
یکی دیگر از عوامل موثر در قیمت قالب پریفرم، کاربرد آن است. قالب هایی که برای بطری آب و دوغ استفاده می شوند از نظر قیمت با قالب های صادراتی یا قالب های بسته‌بندی عسل، ترشی، حبوبات و ... متفاوت هستند. شما می توانید برای اطلاع دقیق از قیمت قالبی که در نظر دارید، با شرکت های تولید کننده‌ی قطعات پریفرم تماس بگیرید.
قالب پریفرم در صنعت تزریق پلاستیک استفاده می شود و وظیفه اش شکل دهی به پلاستیک ذوب شده است. از این ویژگی پریفرم در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی و به ویژه صنعت نوشیدنی به صورت عمده استفاده می شود.
این قالب ها در زمانی کوتاه به ما محصولی دقیق و با کیفیت ارائه می کنند. همچنین به علت هدر نرفتن پلاستیک در آن ها، بسیار با محیط زیست سازگار هستند. این قالب ها معمولا با توجه به اندازه‌ی دهانه، وزن و شکل خود به انواع مختلفی تقسیم می شوند و هر یک کاربرد خاص خود را در بخش های مختلف صنعت مواد غذایی دارند.
:reference
www.plasticmouldcompany.com/pet-preform-mould