رسوب الکتریکی یون موجود در محلول فلزی بر روی پلاستیک، آبکاری پلاستیک نامیده می‌شود. از آنجایی که فناوری تولید قالب‌های پلاستیکی به قرن 19 میلادی برمی‌گردد، آبکاری روی آن نیز مربوط به همان دوران و کشورهای آمریکا و اروپا است. از آنجایی که ایجاد اتصال بین پلاستیک و لایه فلزی کار آسانی نبود، صنعتگران تمایل زیادی به آبکاری پلاستیک نداشتند.
اولین صنعتی که فرآیند آبکاری قطعات پلاستیک، در مقیاس بزرگ را اجرا کرد خودروسازی بود. علت این امر، افزایش هزینه سوخت در سال 1970 بود و خودروسازان را مجبور به تولید قطعات جدیدی کرد که مصرف سوخت را کاهش دهد. شرکت‌های ساخت خودرو متوجه شدند که اگر قطعاتی از ماشین، مانند قاب دور چراغ، دور پنجره‌ها، داشبورد، جلو پنجره، قاب دور آینه و... را از پلاستیک بسازند موجب کاهش وزن خودرو و به همان نسبت پایین آمدن مصرف سوخت وهزینه آن می‌شود.
![مزایای آبکاری پلاستیک]()
در ادامه سال‌های 1970 تا 1990 صنایع دیگری از جمله لوازم خانگی، تجهیزات لوله کشی، اتصالات و تجهیزات دستگاه‌های برقی و الکتریکی به صنعت آبکاری پلاستیک روی آوردند. امروزه آبکاری بر روی لپ تاپ، گوشی هوشمند و حتی کفش نیز امکان پذیر است.
همانطور که گفتیم آبکاری قطعات پلاستیک به علت عدم رسانای الکتریکی بودن پلاستیک، دشوار است.
بعضی از محصولات پلاستیکی نیاز دارند که تبدیل به رسانای الکتریکی شوند؛ مانند، ABS، تفلون، پلی کربنات یا پلی پروپیلن. برای این کار لایه فلزی به پلاستیک اضافه می‌شود که به آن آبکاری الکتریکی پلاستیک می‌گویند. در ادامه درباره مزایا و معایب آبکاری پلاستیک بیشتر توضیح خواهیم داد، با هادی پلاستیک همراه باشید.
مزایای آبکاری پلاستیک
آبکاری کردن پلاستیک با مزایای بی‌‌شماری همراه است که عبارتند از:
زیباتر شدن
مهمترین مزیت آبکاری پلاستیک، زیبایی محصول نهایی است. یک لایه طلایی براق یا نقره‌ای جذاب بر روی قطعات پلاستیکی در حد بسیار زیادی، ظاهر آن را زیبا و چشم‌گیر می‌کند.
تنوع رنگ
استفاده از رنگ‌های گوناگون و جذاب که به مشتریان قدرت انتخاب می‌دهد، از دیگر مزایای آبکاری پلاستیک است.
مقاومت بالا
این صنعت موجب افزایش مقاومت و استحکام قطعات در برابر آسیب احتمالی و خط خوردگی می‌شود. همچنین اگر برای پوشش‌دهی از لایه فلزی استفاده شود مقاومت پلاستیک را در برابر مواد شیمیایی افزایش می‌دهد.
تغییر ظاهر لایه بیرونی
تغییر لایه بیرونی و بهبود ظاهر محصول یکی دیگر از مزایای آبکاری پلاستیک محسوب می‌شود. دقیقاً مطابق آنچه که در صنعت خودروسازی شاهد آن هستیم. طراحی متنوع، وزن کم، قابلیت انعطاف‌پذیری، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کم کردن تاثیر نور بر خرابی پلاستیک از دیگر مزایای این کار است.
معایب آبکاری پلاستیک
با وجود مزیت‌هایی که این روش به همراه دارد، معایب و مشکلات آن عبارتند از:
ضخیم نبودن
پوشش فلزی ضخامت کمی دارد و امکان آسیب دیدن آن زیاد است.
تخصصی بودن
از آنجایی که برای آبکاری باید لوازم و تجهیزات زیادی داشت، امکان آماده سازی محصولات در منزل وجود نداشته و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، در نتیجه آبکاری را می‌توان یک حرفه ی تخصصی تلقی کرد.
حذف سخت
آبکاری فلزی چون گرمای زیادی می‌بیند و به تمام گوشه و زوایای قطعات می‌چسبد، حذف آن مشکل است.
![آبکاری قطعات پلاستیکی]()
مراحل آبکاری قطعات پلاستیک
-
شستشو: سطح قطعه باید کاملا شسته شده تا اثرچربی، خاک و اثر انگشت روی آن باقی نماند.
-
پیش شستشو: قطعات پلاستیکی را، در حلال H پیش شستشو می‌‌دهند که موجب بهبود سطح می‌شود.
-
H کردن: محلولی که تری اکسید کروم و سولفوریک اسید را شامل شده و باعث اتصال راحت تر فلزات با بستر اصلی می‌شود.
-
خنثی کردن: بعد از "اچ " کردن باید با کمک، بی سولفیت سدیم تمام مواد اضافی را خنثی و پاک کرد.
-
پیش فعال کننده: محصولی که قدرت جذب را فعال و با رزین مانند پلی پروپلین کار می‌کنند.
-
فعال سازی: در این مرحله، از فعال کننده‌ای استفاده می‌کنند که غلظت کمی دارد. فلزاتی مانند طلا و پالادیوم و پلاتین کاربرد زیادی در این جا دارند.
-
شتاب دهنده: شتاب دهنده موجب پوشش یکنواخت می‌شوند و هیدروکسید را از قطعه جدا می‌کند.
-
غوطه وری در آب: مرحله آخر شستن قطعه پلاستیکی در حمام الکترولی است تا لایه فلزی باریک رسوب کرده و قطعه آماده شود.
کاربردهای آبکاری پلاستیک
به طور کلی ابکاری کردن پلاستیک برای موارد زیر استفاده می‌شود:
لوله کشی
استفاده از آبکاری بر روی وسایل لوله کشی موجب مناسب شدن قیمت و همچنین زیبایی بیشتر محصولات خواهد شد. همین امر تقاضای آبکاری بر روی لوازم پلاستیکی را بیشتر می‌کند. افرادی که به دنبال حمام لوکس و جذاب هستند می‌توانند از لوله‌های آبکاری شده با طلا استفاده کنند. اما مخاطبان زیادی علاقه به لوله‌های آبکاری شده با نیکل دارند؛ این فلز با سلیقه اکثر افراد جامعه سازگار است.
صنعت خودروسازی
در این صنعت استفاده از پلیمرها کاربرد زیادی دارد. وزن کم، انعطاف‌پذیری زیاد، امکان طراحی و ساخت قالب پلاستیکی به شکل دلخواه موجب افزایش تقاضا شده است.
کاربرد آبکاری نیکل در صنعت خودروسازی بیشتر برای زیباسازی آن است. از جمله چرخ، دستگیره درب خودرو، دستگیره روی دنده و جلو پنجره ماشین.
![کاربردهای آبکاری پلاستیک]()
آبکاری پلاستیک برای الکترونیک
کاربرد بیشتر آبکاری بر روی پلاستیک بعد از خودروسازی مربوط به صنعت الکترونیک است. در این صنعت از آبکاری پلاستیک برای زیباشدن ظاهر محصول در تولید قطعات پلاستیکی مانند گوشی موبایل، رایانه‌ها، کلید و دکمه کنترل استفاده می‌شود. در این محصولات از آبکاری نیکل و نیکل - کروم استفاده می‌شود که موجب می‌شود از لحاظ کاربردی، قطعات رسانا شوند. آبکاری نیکل امکان لحیم کاری را بر روی اجسام فراهم می‌کند و از قطعات در برابر آسیب‌های احتمالی نیز محافظت می‌کند.
![معایب آبکاری پلاستیک]()
درب بطری
کاربرد آبکاری پلاستیک موجب زیبا شدن درب بطری یا عطرها می‌شود. در کشور فرانسه برای زیبایی بیشتر شیشه عطر و جذب مشتری‌ها از درب‌های براق و رنگارنگ آبکاری شده استفاده می‌کنند.
محصولات خانگی
استفاده از ابزار پلاستیکی آبکاری شده با فلز، مناسب‌تر و ارزان‌تر از لوازم تمام فلزی است که می‌توان در برخی از لوازم خانگی مانند ریموت‌های لوازم برقی و انواع دستگیره‌ها مشاهده کرد.
محصولات بهداشتی
کاربردهای آبکاری پلاستیک در محصولات بهداشتی نه تنها موجب زیبایی آن‌ها می‌شود، بلکه شستشو محصولات را راحت‌تر می‌کند. برای مثال شیرهای آشپزخانه یا حمام و سایر لوازم بهداشتی دیگر.
لوازم رادیویی
آنتن‌های آبکاری شده با پلاستیک، موجب انتقال آسان امواج رادیویی شده و از آیتم‌ها مراقبت می‌کنند.
لباس و پوشاک
آبکاری پلاستیک به صنعت پوشاک نیز رسیده و تاثیر بسیار زیادی بر زیبایی دکمه لباس‌ها دارد. قطعا دکمه‌های براق و فلزی نظر شما را جلب کرده است. خوب است بدانید آن‌ها پلاسیک آبکاری شده با فلز هستند.
![پلاستیک قابل آبکاری]()
کاربردی ترین فلزات برای آبکاری پلاستیک
مس، طلا، نقره، نیکل و کروم بهترین فلزات برای آبکاری قطعات پلاستیک هستند. کاربرد هر یک از این فلزات در این صنعت به صورت زیر است:
طلا
آبکاری طلا و نقره بهترین انتخاب و گزینه برای زیبا سازی قطعات پلاستیکی است. همچنین برای ساخت لایه با رسانای الکتریکی کاربرد زیادی دارد، از آنجا که طلا در برابر دمای بالا مقاوم است، می‌توان آن را برای اجسامی که حرارت زیاد به آن‌ها وارد می‌شود استفاده کرد.
نیکل
این فلز ظاهر براق و زیبایی داشته و در صنایع زیادی از جمله خودروسازی به کار می‌رود. نیکل را اگر با فلزی مانند تنگستن آلیاژدهی کنند در برابر سایش و ضربه مقاوم تر می‌شود.
مس
مس در برابر طلا و نقره هزینه کمتری دارد و به صرفه‌تر است. این فلز برای رسانایی الکتریکی کردن سطوح غیررسانایی پرکاربردترین گزینه است.
کروم
آبکاری با کروم فرآیند بسیار پیچیده است و نزدیک به 28 مرحله دارد. ضمن اینکه کروم را ماده سرطان‌زا و مسموم می‌دانند، اما سطح صاف و براق، جذابیت ظاهری و مقاومت بالای آن موجب کاربرد آن در صنعت خودورسازی شده است.
پلاستیک‌های قابل آبکاری الکتریکی
-
ABS: این پلاستیک قابلیت انعطاف پذیری زیاد، چسبندگی بالا، کیفیت خوب، هزینه کم تولیدات، مقاومت ابعاد و تولید راحت را داشته و به همین علت بهترین پلاستیک و مناسب ترین نوع برای آبکاری است. برای آشنایی بیشتر با این پلیمر به مقاله «پلیمر ABS چیست و چه کاربردی در تزریق پلاستیک دارد» مراجعه کنید.
-
فنولیک: از مواد پلاستیکی با قابلیت لمینت است که اکثر محصولات پلاستیک را تشکیل می‌دهد.
-
پلی کربنات: این ماده ترموپلاستیک بسیار قوی است که در هوافضا و صنعت خودروسازی کاربرد زیادی دارد. استفاده از تزریق پلی کربنات در صنعت ریخته‌گری بسیار توصیه می‌شود.
-
تفلون: تفلون یا تترافلورواتیلن که بیشترین کاربرد آن تولید ظرف‌های نچسب است.
-
پلی استال: ماده ترموپلاستیکی که کابرد مهندسی دارد.
-
پلی سولفون: از خانواده پلیمرهای ترموپلاستیکی است که از شفافیت بسیار زیاد، توانایی تحمل گرما و مقاومت زیادی برخوردار است و کاربرد آن در نگهدارنده شعله و محیط الکتریکی و فیلتراسیون خازن‌ها است.
آبکاری قطعات پلاستیکی نه تنها موجب زیبایی و جذابیت پلاستیک می‌شود بلکه مقاومت آن‌ها را در برابر خط خوردگی و سایش نیز بیشتر می‌کند. این صنعت مزایا و معایبی دارد و امروزه شغل‌های زیادی وابسته به این قطعات با آبکاری‌های چشم‌گیر تشکیل شده‌اند.
امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات کافی را در زمینه آبکاری پلاستیک کسب کرده باشید. انتفادات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.